برآورد نسبت بار کف به بار معلق در رودهای دز و میناب

author

  • محمود عرب‌خدری استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
Abstract:

در اکثر مطالعات منابع آب، مقدار بار کف رودخانه‌ها به‌­صورت نسبتی ثابت از بار معلق در نظر گرفته می‌شود که معقول نیست. یک روش تعیین دقیق‌تر این نسبت، استفاده از اطلاعات باتیمتری نهشته‌های بستر مخازن سدها است. در این پژوهش، نقشه‌های متوالی تهیه شده از کف مخازن دو سد دز (1362 و 1376) و میناب (1364 و 1377) و آمار رسوب معلق در ایستگاه‌های ورودی بررسی شد. پس از تعیین محل قله دلتا در مخزن و تفکیک رسوب به دو بخش دلتایی و دریاچه‌ای روی نقشه‌ها، حجم رسوب بین دو دوره در هر مخزن برآورد و با لحاظ وزن مخصوص، وزن رسوب محاسبه شد. سپس، تاثیر عواملی از قبیل نشست و فشرده شدن تدریجی نهشته‌ها، ضریب تله‌اندازی رسوب سد، تاثیر سهم حوضه‌ بالادست و دامنه‌های مشرف به مخزن سد در رسوب تعیین شد. از سوی دیگر، رسوبدهی معلق به‌روش اداره عمران اراضی  در محل ایستگاه‌های تله‌زنگ و برنطین (ورودی سدهای مذکور) برآورد شد. در مرحله بعد،  به دو روش الف) لحاظ رسوبات دلتایی و دریاچه‌ای به‌ترتیب به‌­عنوان بار کف و بار معلق و ب) محاسبه بار کف با کسر رسوب معلق ایستگاه ورودی (با رعایت ضریب اصلاحی مساحت دامنه‌های مشرف به مخزن سد) از کل رسوب نهشته شده، نسبت بار کف به بار معلق تعیین شد. نسبت بار کف به بار معلق با روش "ب" در دریاچه‌های سدهای دز و میناب به‌­ترتیب 348 و 251 درصد برآورد شد که ناشی از خطای برآورد رسوب معلق در ایستگاه هیدرومتری ورودی سد بوده و غیرقابل قبول‌ است. نسبت وزنی بارکف به بار معلق در رودهای دز و میناب با روش "الف" به‌ترتیب 45 و 56 درصد به­‌دست آمد. دو عامل عدم اطمینان بسیار مهم در این روش به­‌ترتیب ضریب تله‌اندازی و وزن مخصوص رسوب به‌­ویژه رسوب دلتا می‌باشد. با تغییر ضریب تله‌اندازی از حدود 95 درصد به 60 درصد، نسبت بار کف به بار معلق در دز از 42 درصد به 23 درصد و در میناب از 53 درصد به 27 درصد کاهش یافت. یک مورد کاهش 14 درصدی وزن مخصوص رسوب دلتایی در سد میناب نیز سبب تقلیل هفت درصدی نسبت بارکف به بار معلق شد. اگرچه اختلاف زیادی بین نتایج در سناریوهای مختلف دیده می‌شود، حتی کمترین مقادیر به‌­دست آمده بسیار بالاتر از رقم‌های کارشناسی 20-15 درصد متداول در مطالعات منابع آب است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تغییرپذیری بار بستر، معلق و نسبت بار بستر به معلق در رودخانه‌ قطورچای

تحلیل و تعیین تغییرپذیری رسوبات انتقالی رودخانه در شرایط مختلف زمانی و هیدرولوژیکی از اهمیت ویژه‌ای در علوم مهندسی هیدرولیک و هیدرولوژی برخوردار است. از طرفی اتخاذ تصمیمات مدیریتی برای مهار و کاهش انتقال رسوب در رودخانه‌ها نیازمند به تحلیل و شناخت رفتار سامانه رودخانه در شرایط زمانی مختلف می‌باشد. با وجود این، اطلاعاتی کافی در خصوص نوع و میزان تولید رسوب آبخیزها در شرایط زمانی و هیدرولوژیکی مخت...

full text

تعیین مناسب ترین روش برآورد بار معلق در رود سیستان

رسوب‌گذاری در مسیر رود‌ها از بزرگ‌ترین مشکلات منابع آب سطحی به‌شمار آمده و باعث واردشدن زیان‌هایی به بناها و مزرعه‌ها و تغییر مسیر رودها می‌شود. روش‌های مختلفی برای تخمین بار رسوبی به‌کار برده‌می‌شوند اما به نحوه‌ی استفاده و دقت آن‌ها کم‌تر توجه شده است. در این پژوهش رود رسوب‌گذار سیستان در انتهای حوزه‌ی آب‌خیز رود هیرمند با شیبی ملایم و طول تقریبی 70 کیلومتر انتخاب شد. از آمار داده‌های متناظر ...

full text

ارزیابی کارایی مدل‌های مختلف برآورد بار معلق به روش منحنی سنجه در حوزۀ آبخیز سفید رود

رسوب معلق بزرگترین منبع آلوده­کنندۀ غیرنقطه­ای و عامل اصلی تخریب کیفیت آب­های سطحی است. چون مدل­های هیدرولیکی انتقال رسوب قادر به پیش­بینی بار معلق رودخانه نیستند، منحنی­های سنجه رسوب به عنوان معمول­ترین روش­های هیدرولوژیکی برآورد بار رسوبی معلق رودخانه­ها کاربرد وسیعی دارند. از آنجایی که معادلات رگرسیونی منحنی سنجه به علت تبدیل لگاریتمی آمار دبی جریان و رسوب معلق دارای اریب زیاد هستند، ضرایب ا...

full text

بهینه‌سازی مدل‌های برآورد بار معلق به کمک پارامترهای زمین ریخت‌شناسی و تکنیک کاهش ویژگی

برآورد بار رسوبی رودخانه‌ها از مهم‌ترین چالش‌های مهندسی رودخانه محسوب می‌شود. به همین دلیل تاکنون مدل‌های مختلفی با ساختارهای گوناگون جهت برآورد بار رسوبی ارائه گردیده است. در این مطالعه به بررسی کارایی پارامترهای ژئومورفومتری و تکنیک‌های داده‌کاوی به‌منظور پیش‌بینی بار رسوب معلق در 68 حوزه واقع در دو منطقه‌ی متفاوت از ایران پرداخته‌شده است. به همین منظور شش مدل شبکه عصبی مصنوعی، رگرسیون خطی، K...

full text

تحلیل منطقه‎یی برآورد بار معلق سالانه با به کارگرفتن ویژگی‌های آبخیز در استان هرمزگان

این پژوهش با هدف دست‌یابی به مدل‎های منطقه‎یی برآورد بار معلق سالانه در استان هرمزگان انجام شد. متغیر وابسته میانگین بار معلق سالانه‌ی زیرحوزه‎ها، و متغیرهای مستقل 21 سنجه‌ی ریخت‌شناختی و اقلیمی زیرحوزه‎ها با دوره‌ی مشترک داده‌برداری 21 سال (1390-1370) انتخاب شد، و در دو مرحله‌ی تعیین عرصه‎های همگن و استنتاج مدل‎ منطقه‎یی برای منطقه‌های همگن تحلیل شد. پس از شناختن تاثیرگذار‎ترین سنجه‌ها به‌روش ...

full text

مقایسه کارآیی مدل سنجه رسوب و شبکه عصبی مصنوعی در برآورد بار کف رودخانه‌ها

به دلیل مشکلات نمونه‎برداری و عدم دقّت کافی معادلات تجربی، سنجش و گزینش مناسب‎ترین روش‎های برآورد رسوبات بار کف، اهمّیّت زیادی دارد.هدف پژوهش حاضر، مقایسة کارآیی مدل‎های آماری شبکة عصبی مصنوعی و منحنی سنجة رسوب در برآورد رسوبات بار کف است؛ بدین منظور، ابتدا 5 ایستگاه هیدرومتری دارای بیشترین تعداد نمونه انتخاب شدند؛ سپس منحنی سنجة رسوب و مدل شبکة عصبی مصنوعی با 70% داده‌های آنها ساخته و ارزیابی دقّت...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 6  issue 4

pages  390- 399

publication date 2015-01-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023